酥油不軟硬牛皮__倉忠仁波切

「剎那性」是無常的性相，由此引申說明思惟「念死無常」。

比如，新生嬰兒時，許多人認為值得高興並且需要慶祝，但是理解念死無常的人並不會如此，因為，他們了解，嬰兒出生的當下就是剎那不停趨赴死亡。比如，我們這麼想一想：四小時之後必定死亡，我們的內心是如何？一定非常難過、非常緊張、擔憂死後的下一世。猶如此般，真正了解念死無常就是應該生起這種認知。所以，如果真的了解無常，並不會對於新生事物產生過多的欣喜甚至慶祝，因為，既是出生則必定壞滅。一般人說，從母胎出生開始變老，或如《菩提道次第廣論》中說，識入胎之後就是老，其意義就是終究死亡。

如《菩提道次第廣論》中引《大般涅槃經》說：「一切耕種之中，秋實第一；一切跡中，象跡第一；一切想中，無常死想是為第一，由是諸想能除三界一切貪欲無明我慢。」心續中有念死無常就能精勤修行，不被推諉心所遮蔽——今天先休息、明天再看看，後天再修、下個月再修、明年再修等等；或是心想——今天先忙碌其他事情，明天再看看，明天再修，明天卻又忙碌於其他事情。我們經常發生這種情形，原因就是內心有「執常之顛倒知」，認為今天會存活、明天也會存活、後天也會存活……，雖不知道何時死亡，但由於內心有強烈執常之顛倒知，所以就會推諉修行。

多數人都是老到身體不適於日常活動，甚至病倒不能自主活動時，才會想起念死無常，在這之前都不會思惟念死無常。以修學佛法來說，如果有經常思惟念死無常，就不會強烈執著各種貪欲需求以及所擁有的，只要生活上的基本需要足夠、身體健康而能多用於修行，如此就已滿足，也就是所謂「少欲知足」。從修行的角度來說，為了努力修行而注重身體健康，這是需要的，因為，健康的身體有利於修學佛法、服務佛法、利益眾生。 

所以，今日未死之際，我們應當由感恩三寶而誓願——今日必定致力於修行佛法，學習與思惟經教、集資淨罪等諸種善行，如此種下深厚種子。明日若是未死，也是如此發願且勵力實踐，未死之際皆應當如是。並且發願，生生世世能值遇且獲得殊勝佛法、殊勝上師。如果我們能如此致力於修行，無論是學習及思惟教理、多行諸善等等，那麼也就不白費人身。相反的，身體健康時卻不修行，放任煩惱而身語意造惡，直到年邁體衰、身體不建康才想要修行，才想到要利益眾生，甚至臥病在床不能自主時才想要修行，才想到需要造善，這就已經浪費人身為時已晚，太可惜了！基本來說，修行佛法的人不應該未思惟念死無常而浪費人身，修行上，思惟念死無常是極為重要！

又，念死無常的章節中說三根本之思惟：（1）思惟決定死、（2）思惟死期無定、（3）思惟死時除佛法餘皆無益。也就是說，必定死亡，未知何時死亡，死時親友、財富、自身皆無能助益。其中，思惟死期無定又有「思惟死緣極多、活緣甚少」，死亡的因緣極眾多，甚至有益的享受卻成為死亡的因由，例如開車、飲食等等，若是福德不足、業障深重，種種因緣具足之下，即使極美味的飲食也成為死亡的因緣。

再說，某一法新生當下就是剎那變異消滅，這就是剎那性的涵義。如果沒有細分剎那變異，也就沒有粗分剎那變異的顯現。我們所見的粗分無常、很大的變化，例如，一個人變老、出生到死亡、花開花謝等等，我們所見的極粗分改變，是因為彼法本身就是細分剎那變異的緣故。我們見到一個人變老，其實並不是這時候才變老，而是從母胎出生就開始變老，或是說，從識入胎之第一剎那就開始生滅而老。總之，可將剎那性總說為不斷變異消滅。

如上所說，對於無常的理解程度，也就攸關思惟念死無常的粗、細之差別。念死無常是較為粗分的無常，但是，透由學習這些義理及思惟邏輯而修念死無常，絕對有助於產生念死無常（這是一種覺知、見解）。心續中若有念死無常，就能遮止各種追求現世安樂之散亂、懈怠、耽著安逸等等，必定精勤於集資淨罪等諸種修行。譬如，如果以巨額財富可以換得不死，你一定非常願意付出，猶如此般，真正生起念死無常就一定會殷重精勤修行。總之，透由學習《攝類學》而理解無常、剎那性的內涵，將這些義理推及《菩提道次第廣論》中所說念死無常，就能正確且更深入了解，並由此而於修行上多獲利益。

何謂修法、修行？

法、修法的「法」之差別

廣義而言，法是「持自之體」，因為是持自之體的緣故，所以，任一法皆是法。狹義而言，修行上所謂的法，也就是說修法的「法」，則是「持自之不如理身語意轉成如理行」，這就是修法的法。所以，簡單來說，修行、修法就是__將自己的不如理身語意，改變為如理的身語意行為。這才是真正的修行！修整自己的不如理身語意而成辦一分圓滿，就是護得一分道諦、一分解脫。

要言之，「修」是行為上改變；「行」意謂行為已成善性之行，也就是「由改變行動而獲得之目的」。例如，諸道之行（此中「行」字意謂行蘊）、解脫之行、無上菩提之行，或如，佛的身語意之行、菩薩的身語意之行、阿羅漢的身語意之行，彼等是所希求之目的。為了將來獲得彼等目的而修整身語意行為，就是修行。如是，所謂修行，乃是廣大含攝三乘所有修行。

摘錄自_倉忠仁波切教授《攝類學明義慧增．建立小理路》

《般若心經》_倉忠仁波切之教授錄音及文字稿

倉忠仁波切教授《般若心經》的錄音

請以文字稿內容為主。

因為是，匯合二回的講次，且已與上師初步校訂。

********

匯整2108及2019二回講次的文字稿

《般若心經．釋義明光》

（非正式出版稿，僅提供學習參考）

下載網址：

https://drive.google.com/drive/folders/15_xl4EOLLAWkVCub7hfgPqYa3K_JcfnS?usp=sharing

我們真的有把握來世不墮三惡趣而獲得增上生嗎？

我們所剩的生命並不多，這是說真的。人身無常，死主來時任誰都不能抵抗，所以，除了生活上基本所需的工作、行事之外，應當善加安排自己的時間修學佛法。現在就應當努力修學而在心續中種下種子，將來有因緣遇到具德善知識，但隨善知識一句教授就能容易了解。

又如諸多論著中說：以清淨發願、造十善、修布施與持戒等六法，如此才能於來世獲得暇滿人身。那麼，審視我們每一天是如何修行？自己心續中所造作的是什麼？每一天自己的身語意是如何？我們自己一定是清楚的。這樣去想一想，計算一星期的修行、一個月的修行，事實上我們所造的善是非常少，但是，我們卻說希求增上生、解脫、成佛。基本上來說，我們真的有把握來世不墮三惡趣而獲得增上生嗎？

༄༅། །བཅོམ་ལྡན་འདས་མ་ཤེས་རབ་ཀྱི་ཕ་རོལ་ཏུ་ཕྱིན་པའི་སྙིང་པོ་ བཞུགས་སོ།། 薄伽梵母般若波羅密多心經

༄༅། །རྒྱ་གར་སྐད་དུ། བྷ་ག་ཝ་ཏི་པྲ་ཛྙཱ་པཱ་ར་མི་ཏཱ་ཧྲིད་ཡ།

梵文 般若波羅蜜多心經

བོད་སྐད་དུ། བཅོམ་ལྡན་འདས་མ་ཤེས་རབ་ཀྱི་ཕ་རོལ་ཏུ་ཕྱིན་པའི་སྙིང་པོ།།

藏文 薄伽梵母智慧到彼岸心經

བཅོམ་ལྡན་འདས་མ་ཤེས་རབ་ཀྱི་ཕ་རོལ་ཏུ་ཕྱིན་པ་ལ་ཕྱག་འཚལ་ལོ།།

敬禮薄伽梵母般若波羅蜜多

འདི་སྐད་བདག་གིས་ཐོས་པ་དུས་གཅིག་ན།

如是我聞 一時

བཅོམ་ལྡན་འདས་རྒྱལ་པོའི་ཁབ་བྱ་རྒོད་ཕུང་པོའི་རི་ལ་དགེ་སློང་གི་དགེ་འདུན་ཆེན་པོ་དང་བྱང་ཆུབ་སེམས་དཔའི་དགེ་འདུན་ཆེན་པོ་དང་ཐབས་གཅིག་ཏུ་བཞུགས་ཏེ།

薄伽梵 在王舍城靈鷲山 與大比丘眾及大菩薩眾俱

དེའི་ཚེ་བཅོམ་ལྡན་འདས་ཟབ་མོ་སྣང་བ་ཞེས་བྱ་བའི་ཆོས་ཀྱི་རྣམ་གྲངས་ཀྱི་ཏིང་ངེ་འཛིན་ལ་སྙོམས་པར་ཞུགས་སོ།།

爾時 薄伽梵入深明法門三昧

ཡང་དེའི་ཚེ་བྱང་ཆུབ་སེམས་དཔའ་སེམས་དཔའ་ཆེན་པོ་འཕགས་པ་སྤྱན་རས་གཟིགས་དབང་ཕྱུག་ཤེས་རབ་ཀྱི་ཕ་རོལ་ཏུ་ཕྱིན་པ་ཟབ་མོའི་སྤྱོད་པ་ཉིད་ལ་རྣམ་པར་བལྟ་ཞིང། ཕུང་པོ་ལྔ་པོ་དེ་དག་ལ་ཡང་རང་བཞིན་གྱིས་སྟོང་པར་རྣམ་པར་བལྟའོ།།

亦是時 聖觀自在菩薩摩訶薩 觀照深妙般若波羅蜜多 照見五蘊皆亦自性空 於是

དེ་ནས་སངས་རྒྱས་ཀྱི་མཐུས། ཚེ་དང་ལྡན་པ་ཤཱ་རིའི་བུས་བྱང་ཆུབ་སེམས་དཔའ་སེམས་དཔའ་ཆེན་པོ་འཕགས་པ་སྤྱན་རས་གཟིགས་དབང་ཕྱུག་ལ་འདི་སྐད་ཅེས་སྨྲས་སོ།།

承佛威力 壽命具足舍利子 白聖者觀自在菩薩摩訶薩言

རིགས་ཀྱི་བུ། གང་ལ་ལ་ཤེས་རབ་ཀྱི་ཕ་རོལ་ཏུ་ཕྱིན་པ་ཟབ་མོའི་སྤྱོད་པ་སྤྱད་པར་འདོད་པ་དེས་ཇི་ལྟར་བསླབ་པར་བྱ། དེ་སྐད་ཅེས་སྨྲས་པ་དང་།

善男 善女 若欲修般若波羅蜜多深妙行 作何修習 作是語已

བྱང་ཆུབ་སེམས་དཔའ་སེམས་དཔའ་ཆེན་པོ་འཕགས་པ་སྤྱན་རས་གཟིགས་དབང་ཕྱུག་གིས་ཚེ་དང་ལྡན་པ་ཤཱ་ར་དྭ་ཏིའི་བུ་ལ་འདི་སྐད་ཅེས་སྨྲས་སོ།།

聖觀自在菩薩摩訶薩 答壽命具足舍利子言

ཤཱ་རིའི་བུ། རིགས་ཀྱི་བུའམ་རིགས་ཀྱི་བུ་མོ་གང་ལ་ལ་ཤེས་རབ་ཀྱི་ཕ་རོལ་ཏུ་ཕྱིན་པ་ཟབ་མོའི་སྤྱོད་པ་སྤྱད་པ་འདོད་པ་དེས་འདི་ལྟར་རྣམ་པར་བལྟ་བར་བྱ་སྟེ།

ཕུང་པོ་ལྔ་པོ་དེ་དག་ཀྱང་རང་བཞིན་གྱིས་སྟོང་པར་རྣམ་པར་ཡང་དག་པར་རྗེས་སུ་བལྟའོ།།

舍利子 善男 善女 若欲修般若波羅蜜多深妙行 彼應審諦 觀察五蘊皆亦自性空

གཟུགས་སྟོང་པའོ།། སྟོང་པ་ཉིད་གཟུགས་སོ།། གཟུགས་ལས་སྟོང་པ་ཉིད་གཞན་མ་ཡིན། སྟོང་པ་ཉིད་ལས་ཀྱང་གཟུགས་གཞན་མ་ཡིན་ནོ།།

色即是空 空即是色 色不異空 空亦不異色

དེ་བཞིན་དུ་ཚོར་བ་དང་། འདུ་ཤེས་དང་། འདུ་བྱེད་དང་། རྣམ་པར་ཤེས་པ་རྣམས་སྟོང་པའོ།།

是故 受 想 行 識 亦復皆空

ཤཱ་རིའི་བུ། དེ་ལྟར་ཆོས་ཐམས་ཅད་སྟོང་པ་ཉིད་དེ། མཚན་ཉིད་མེད་པ། མ་སྐྱེས་པ། མ་འགགས་པ། དྲི་མ་མེད་པ། དྲི་མ་དང་བྲལ་བ། བྲི་བ་མེད་པ། གང་བ་མེད་པའོ།།

舍利子 以是諸法性空 無相 不生 不滅 無垢 亦無離垢 不減 不增

ཤཱ་རིའི་བུ། དེ་ལྟ་བས་ན་སྟོང་པ་ཉིད་ལ་གཟུགས་མེད། ཚོར་བ་མེད། འདུ་ཤེས་མེད། འདུ་བྱེད་རྣམས་མེད། རྣམ་པར་ཤེས་པ་མེད།

舍利子 是故 空中無色 無受 無想 無行 無識

མིག་མེད། རྣ་བ་མེད། སྣ་མེད། ལྕེ་མེད། ལུས་མེད། ཡིད་མེད། གཟུགས་མེད། སྒྲ་མེད། དྲི་མེད། རོ་མེད། རེག་བྱ་མེད། ཆོས་མེད་དོ།།

無眼 無耳 無鼻 無舌 無身 無意 無色 無聲 無香 無味 無觸 無法

མིག་གི་ཁམས་མེད་པ་ནས་ཡིད་ཀྱི་ཁམས་མེད། ཡིད་ཀྱི་རྣམ་པར་ཤེས་པའི་ཁམས་ཀྱི་བར་དུ་ཡང་མེད་དོ།།

無眼界 乃至無意界 亦無意識界

མ་རིག་པ་མེད། མ་རིག་པ་ཟད་པ་མེད་པ་ནས་རྒ་ཤི་མེད། རྒ་ཤི་ཟད་པའི་བར་དུ་ཡང་མེད་དོ།།

無無明 無無明盡 乃至無老死 亦無老死盡

དེ་བཞིན་དུ་སྡུག་བསྔལ་བ་དང་། ཀུན་འབྱུང་བ་དང་། འགོག་པ་དང་། ལམ་མེད། ཡེ་ཤེས་མེད། ་ཐོབ་པ་མེད། མ་ཐོབ་པ་ཡང་མེད་དོ།།

無苦 無集 無滅 無道 無智 無得 亦無無得

ཤཱ་རིའི་བུ། དེ་ལྟ་བས་ན་བྱང་ཆུབ་སེམས་དཔའ་རྣམས་ཐོབ་པ་མེད་པའི་ཕྱིར།

舍利子 是故 菩提薩埵 以無無得故

ཤེས་རབ་ཀྱི་ཕ་རོལ་ཏུ་ཕྱིན་པ་ལ་བརྟེན་ཅིང་གནས་ཏེ། སེམས་ལ་སྒྲིབ་པ་མེད་ཅིང་སྐྲག་པ་མེད་དེ།

ཕྱིན་ཅི་ལོག་ལས་ཤིན་ཏུ་འདས་ནས། མྱ་ངན་ལས་འདས་པའི་མཐར་ཕྱིན་ཏོ།།

依般若波羅蜜多故 心無罣礙 無罣礙故 無有恐怖 遠離顛倒 究竟涅槃

དུས་གསུམ་དུ་རྣམ་པར་བཞུགས་པའི་སངས་རྒྱས་ཐམས་ཅད་ཀྱང།

ཤེས་རབ་ཀྱི་ཕ་རོལ་ཏུ་ཕྱིན་པ་ལ་བརྟེན་ནས། བླ་ན་མེད་པ་ཡང་དག་པར་རྫོགས་པའི་བྱང་ཆུབ་མངོན་པར་རྫོགས་པར་སངས་རྒྱས་སོ།།

三世安住諸佛 亦依止般若波羅蜜多 得阿耨多羅三藐三菩提 圓成佛道

དེ་ལྟ་བས་ན། ཤེས་རབ་ཀྱི་ཕ་རོལ་ཏུ་ཕྱིན་པའི་སྔགས། རིག་པ་ཆེན་པོའི་སྔགས། བླ་ན་མེད་པའི་སྔགས། མི་མཉམ་པ་དང་མཉམ་པའི་སྔགས།

སྡུག་བསྔལ་ཐམས་ཅད་རབ་ཏུ་ཞི་བར་བྱེད་པའི་སྔགས། མི་རྫུན་པས་ན་བདེན་པར་ཤེས་པར་བྱ་སྟེ།

故應知 般若波羅蜜多咒 是大明咒 是無上咒 是無等等咒 能除一切苦咒 真實不虛

ཤེས་རབ་ཀྱི་ཕ་རོལ་ཏུ་ཕྱིན་པའི་སྔགས་སྨྲས་པ། ཏདྱ་ཐཱ། ཨོཾ་ག་ཏེ་ག་ཏེ་པཱ་ར་ག་ཏེ་པཱ་ར་སཾ་ག་ཏེ་བོ་དྷི་སྭཱཧཱ།

即說般若波羅蜜多咒曰 得雅他 噶得 噶得 巴拉噶得 巴拉桑噶得 菩提梭哈

ཤཱ་རིའི་བུ། བྱང་ཆུབ་སེམས་དཔའ་སེམས་དཔའ་ཆེན་པོས་དེ་ལྟར་ཤེས་རབ་ཀྱི་ཕ་རོལ་ཏུ་ཕྱིན་པ་ཟབ་མོ་ལ་བསླབ་པར་བྱའོ།།

舍利子 菩薩摩訶薩 應如是修習 深妙般若波羅蜜多

དེ་ནས་བཅོམ་ལྡན་འདས་ཏིང་ངེ་འཛིན་དེ་ལས་བཞེངས་ཏེ་བྱང་ཆུབ་སེམས་དཔའ་སེམས་དཔའ་ཆེན་པོ་འཕགས་པ་སྤྱན་རས་གཟིགས་དབང་ཕྱུག་ལ་ལེགས་སོ་

ཞེས་བྱ་བ་བྱིན་ནས། ལེགས་སོ་ལེགས་སོ།། རིགས་ཀྱི་བུ་དེ་དེ་བཞིན་ནོ།། རིགས་ཀྱི་བུ་དེ་དེ་བཞིན་ཏེ།

於是 薄伽梵 從三昧定起 讚觀自在菩薩摩訶薩言 善哉善哉 善男如此也 善男如此也

ཇི་ལྟར་ཁྱོད་ཀྱིས་བསྟན་པ་བཞིན་དུ་ཤེས་རབ་ཀྱི་ཕ་རོལ་ཏུ་ཕྱིན་པ་ཟབ་མོ་ལ་སྤྱད་པར་བྱ་སྟེ། དེ་བཞིན་གཤེགས་པ་རྣམས་ཀྱང་རྗེས་སུ་ཡི་རང་ངོ་།།

如汝所說 深妙般若波羅蜜多應如是行 一切如來亦皆隨喜

བཅོམ་ལྡན་འདས་ཀྱིས་དེ་སྐད་ཅེས་བཀའ་སྩལ་ནས། ཚེ་དང་ལྡན་པ་ཤཱ་ར་དྭ་ཏིའི་བུ་དང་།

薄伽梵做是語已 壽命具足舍利子

བྱང་ཆུབ་སེམས་དཔའ་སེམས་དཔའ་ཆེན་པོ་འཕགས་པ་སྤྱན་རས་གཟིགས་དབང་ཕྱུག་དང་། ཐམས་ཅད་དང་ལྡན་པའི་འཁོར་དེ་དག་དང་། ལྷ་དང་།

མི་དང། ལྷ་མ་ཡིན་དང་། དྲི་ཟར་བཅས་པའི་འཇིག་རྟེན་ཡི་རང་སྟེ། བཅོམ་ལྡན་འདས་ཀྱིས་གསུངས་པ་ལ་མངོན་པར་བསྟོད་དོ།།

聖觀自在菩薩摩訶薩 暨聖眷屬 一切世間天 人 阿修羅 乾達婆等

聞佛所說 皆大歡喜 信受奉行

བཅོམ་ལྡན་འདས་མ་ཤེས་རབ་ཀྱི་ཕ་རོལ་ཏུ་ཕྱིན་པའི་སྙིང་པོ་ཞེས་བྱ་བ་ཐེག་པ་ཆེན་པོའི་མདོ་རྫོགས་སོ།།

薄伽梵母智慧到彼岸心經 大乘經教 終

對於讚揚與惡稱的語言不須執實而太過在意_倉忠仁波切